Neidio i'r cynnwys

Llyn Llumonwy

Oddi ar Wicipedia
Loch Lomond
Mathllyn Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Ardal warchodolParc Cenedlaethol Llyn Llumonwy a'r Trossachs Edit this on Wikidata
SirGorllewin Swydd Dunbarton, Argyll a Bute, Stirling Edit this on Wikidata
GwladBaner Yr Alban Yr Alban
Arwynebedd71 km² Edit this on Wikidata
Uwch y môr79 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau56.1482°N 4.6515°W Edit this on Wikidata
Dalgylch696 cilometr sgwâr Edit this on Wikidata
Hyd37 cilometr Edit this on Wikidata
Map

Llyn yn yr Alban yw Llyn Llumonwy (Gaeleg: Loch Laomainn; Saesneg: Loch Lomond). Saif yn rhannol yn Ucheldiroedd yr Alban ac yn rhannol yn yr Iseldiroedd. Mae'r lan ddeheuol rhyw 14 milltir i'r gogledd o ddinas Glasgow.

Mae hyd y llyn yn 24 milltir, a'i led yn amrywio o ¾ milltir i 5 milltir. Ar gyfartaledd, mae ei ddyfnder yn 120 troedfedd (37 medr), a'r man dyfnaf tua 630 troedfedd (190 medr). Gydag arwynebedd o 27¼ milltir sgwar (71 km²), dyma'r llyn mwyaf ar Ynys Prydain o ran arwynebedd, a'r ail fwyaf ar ôl Loch Ness o ran y maint o ddŵr ynddo.

Saif y llyn ym Mharc Cenedlaethol Llyn Llumonwy a'r Trossachs, ac mae'r West Highland Way yn dilyn ei lan ddwyreiniol, gyda'r briffordd A82 yn dilyn y lan orllewinol. Uwchben y lan ddwyreiniol mae Ben Lomond, 3,195 troedfedd (974 medr) o uchder. Ceir nifer sylweddol o ynysoedd yn y llyn, rhai ohonynt yn ynysoedd wedi ei hadeiladu a elwir yn crannog.

Ceir yr enghraifft gynharaf o enw Cymraeg y llyn ('Lumonoy') yn yr adran ar 'Ryfeddodau Prydain' yn y testun Lladin Historia Brittonum (tua 830). Llyn Llumonwy yw'r ffurf gyfoes safonol yn ôl Geiriadur yr Academi.[1]

Enwogwyd y llyn gan y gân "The Bonnie Banks O' Loch Lomond", a gyhoeddwyd gyntaf tua 1841:

Oh, ye'll tak' the high road, and I'll tak' the low road,
And I'll be in Scotland afore ye;
But me and my true love will never meet again
On the bonnie, bonnie banks o' Loch Lomond.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Griffiths, Bruce a Jones, Dafydd Glyn. Geiriadur yr Academi (Caerdydd, Gwasg Prifysgol Cymru, 1995 [argraffiad 2006]), t. 836 [Loch Lomond].